Circulair bouwen is bouwen op een manier die niet alleen rekening houdt met de huidige behoeften, maar ook met de toekomstige generaties. Het is een innovatieve en duurzame manier van bouwen die materialen en hulpbronnen hergebruikt, met als doel het verminderen van afval en het minimaliseren van de ecologische voetafdruk. Op deze pagina zullen we uitleggen waarom wij bij NIDO absoluut achter circulair bouwen staan, en hoe we dat in de praktijk toepassen.
Benieuwd hoe we u zouden kunnen helpen om circulair te bouwen?
Hernieuwbare bouwmaterialen
Om echt circulair en toekomstbestendig te kunnen bouwen, is het natuurlijk belangrijk dat de de gebruikte materialen oneindig voorradig zijn, tegen een lage CO2-emissie. Hernieuwbare bouwmaterialen zijn daarom onmisbaar om circulair te bouwen, en dit zijn materialen die worden geproduceerd uit duurzame en hernieuwbare bronnen. Deze materialen zijn alternatieven voor conventionele bouwmaterialen, die vaak afkomstig zijn van fossiele brandstoffen en dus ook niet hernieuwbaar zijn.
Hernieuwbare bouwmaterialen zijn vaak puur biobased, zoals bijvoorbeeld hout, bamboe, hennep, vlas, en snelgroeiende grassoorten, of slechts voor een gedeelte zoals bijvoorbeeld leem, een mix tussen sediment en organisch materiaal. Daarbij zijn er ook een aantal materialen die zo goed te recyclen zijn dat deze ook hernieuwbaar kunnen worden genoemd. Wat al deze materialen in ieder geval onderscheidt, is hun vermogen om snel te regenereren of om opnieuw te worden geproduceerd binnen een redelijke termijn, zonder de uitputting van natuurlijke hulpbronnen of schade aan het milieu.
Conventionele bouwmaterialen, zoals cement, bakstenen en staal, worden vaak vervaardigd uit grondstoffen die niet hernieuwbaar zijn en een aanzienlijke impact hebben op het milieu. Het delven van grondstoffen, het verwerken ervan en het transporteren van conventionele bouwmaterialen naar bouwplaatsen vereisen enorme hoeveelheden energie en veroorzaken aanzienlijke CO2-uitstoot.
Daarentegen worden hernieuwbare bouwmaterialen geproduceerd met behulp van processen die minder energie-intensief zijn en een lagere koolstofvoetafdruk hebben. Bijvoorbeeld, hout andere gewassen kunnen worden gekweekt en geoogst op een duurzame manier, waarbij bomen en planten opnieuw kunnen worden aangeplant om het gebruikte materiaal te vervangen. Sterker nog, deze biobased materialen nemen zelfs CO2 op die wordt opgeslagen in de gebouwen. Lees hierover meer in onze visie over biobased bouwen. Andere gerecyclede materialen verminderen ook de behoefte aan nieuwe grondstoffen en verminderen de hoeveelheid afval die anders op stortplaatsen zou belanden.
Het gebruik van hernieuwbare bouwmaterialen draagt bij aan de vermindering van de CO2-uitstoot en het behoud van natuurlijke hulpbronnen. Bovendien hebben deze materialen vaak uitstekende thermische en vochtregulerende eigenschappen, waardoor ze kunnen bijdragen aan energie-efficiënte gebouwen met een beter binnenklimaat. Lees hier meer over in ons artikel over dampopen bouwen.
Doordat we bij NIDO echt een sport maken van het zoveel mogelijk toepassen van hernieuwbare bouwmaterialen in onze projecten, doen we belangrijke ervaring op en laten we zien dat het mogelijk is om écht duurzaam te bouwen. Daarbij werken we direct aan een groenere toekomst voor de bouwsector en de planeet als geheel.
Herbruikbare bouwmaterialen
Naast dat materialen voorafgaand aan een bouwproces hernieuwbaar moeten zijn, is het ook belangrijk dat materialen ná de levensloop van een gebouw herbruikbaar zijn om echt circulair te bouwen. Vandaar dat bij NIDO de focus ligt op het toepassen van zoveel mogelijk herbruikbare bouwmaterialen.
Zo kiezen we graag voor Cradle to Cradle (C2C) gecertificeerde producten of leveranciers. Cradle to Cradle is een concept dat gericht is op het ontwerpen van producten en processen die geen afval genereren, maar in plaats daarvan materialen hergebruiken en de circulaire economie bevorderen. Ook zijn we erg blij met het feit dat we steeds meer leveranciers zien die een terugnamegarantie afgeven. Dit betekent dat zij na de sloop van een pand, de door hen geleverde bouwmaterialen terugnemen om te laten hergebruiken of weer als grondstof innemen voor hun productieproces.
Los van leveranciers, kiezen we ook zelf op product niveau voor meer herbruikbare alternatieven. Als voorbeeld, indien we een metalen afwerking moeten toepassen, kiezen we graag voor het toepassen van zink. Het voordeel van zink is dat het volledig recyclebaar is zonder verlies van kwaliteit. Dit betekent dat het aan het einde van de levensduur van een zinken product, kan worden teruggewonnen en direct opnieuw kan worden gebruikt om nieuwe zinken producten te maken. Dit is in contrast met andere metalen die eerst intensief behandeld dienen te worden en waarbij het vervolgens ontzettend veel energie kost om het te vervormen naar een nieuw product. Door het gesloten kringloopsysteem van zink wordt verspilling voorkomen en wordt de vraag naar nieuwe zinkerts en energie-intensieve productieprocessen verminderd. Het recyclen van zink vereist aanzienlijk minder energie dan het winnen en raffineren van nieuwe zinkerts, wat resulteert in een lagere CO2-uitstoot en minder milieubelasting.
Ook de eerder beschreven biobased materialen die we bij NIDO toepassen zijn heel goed herbruikbaar. Ten eerste bevatten de biobased materialen ontzettend veel energie, die altijd nog tot z’n recht zou kunnen komen bij de productie van elektriciteit. Zo moet je nagaan dat het slopen en verwerken van bijvoorbeeld een betonnen gebouw heel veel energie kost, terwijl er bij een houten/biobased gebouw dus heel veel potentiële energie beschikbaar komt. De bedoeling echter, is dat er zo min mogelijk van de materialen uiteindelijk in een biomassacentrale belandt, maar dat er zoveel mogelijk direct kan worden hergebruikt als bouwmateriaal.
We willen dus het ‘downcycling’ van de bouwmaterialen zoveel mogelijk voorkomen. Zo is de ambitie dat grote CLT-panelen in de toekomst na de levensduur van een woning, direct constructief opnieuw kunnen worden toegepast. Een tweede optie is vervolgens dat er hoogwaardige balken, glulam of planken gemaakt van zouden kunnen worden. Zo kunnen kleinere afvalstromen uiteindelijk worden hergebruikt voor bijvoorbeeld gevingerlaste kozijnen, of uiteindelijk plaatmateriaal.
De uiteindelijke herbruikbaarheid van bouwmaterialen en onderdelen van de woning hangt uiteindelijk allemaal samen met de manier waarop materialen in een gebouw daadwerkelijk worden bevestigd en hoe er precies wordt gebouwd. Het is belangrijk dat we daar nu zo snel mogelijk stappen in maken, omdat de gebouwen pas over tientallen of zelfs meer dan honderd jaar zullen worden geoogst. Lees hieronder meer over ‘demontabel bouwen’.
Demontabel bouwen
Bij NIDO kiezen we ervoor om zoveel mogelijk demontabel te bouwen. Dit houdt in dat constructies en componenten zo ontworpen dat ze met behulp van zogenoemde ‘mechanische bevestigingen’, zoals bouten, schroeven en klemmen, stevig kunnen worden verbonden.
Dit staat in contrast met chemische bevestigingsmethoden, zoals cement of lijm, die permanente en moeilijk te verwijderen verbindingen vormen en tegelijk alle verschillende bouwmaterialen tot één onbruikbaar geheel laten vormen. Dit worden ook wel ‘natte’ bouwmethoden genoemd. De natte bouwmethoden gaan tevens vaak gepaard met lange droogtijden, en uitstoot van milieuverontreinigende stoffen.
Bij demontabele-, ook wel droogbouwmethoden genoemd, worden dus constructies geassembleerd met behulp van schroeven, bouten en andere mechanische verbindingen. Het fijne aan bouwen met CLT, is dat het bij uitstek geschikt is voor het toepassen van die mechanische verbindingen. Zo kan de gehele constructie na de levensduur van een woning weer perfect uit elkaar gehaald worden. Bij NIDO vinden we het belangrijk om hier nu al direct mee te beginnen, juist omdat de ‘oogst’ van gebouwen pas over vele tientallen of zelfs meer dan honderd jaar zal plaatsvinden.
Naast deze idealistische overwegingen vinden we bij NIDO droogbouw ook gewoon vaak sneller en efficiënter, omdat er geen lange droogtijd nodig is. Daarbij kunnen bepaalde onderdelen naderhand gemakkelijker worden aangepast, wat ook nog eens zeer voordelig is voor de uiteindelijke bewoners/gebruikers van een pand op het moment dat zij aanpassingen willen maken. Hieronder is een afbeelding gepresenteerd van een droogbouw vloersysteem, waarbij men bijvoorbeeld altijd makkelijker aanpassingen zou kunnen maken aan het leidingwerk onder de vloer, in vergelijking met als deze was volgestort.
Meer informatie over dit type vloer valt te lezen in ons artikel over akoestiek in houtbouw.
Afvalreductie
Door materialen te hergebruiken, te recyclen en te upcyclen, wordt de hoeveelheid bouwafval over de gehele levensduur van een gebouw natuurlijk al drastisch verminderd. Wij kiezen bij NIDO echter ook voor een manier van bouwen die tijdens de bouwfase al voor minder bouwafval zorgt.
We werken namelijk veel met geprefabriceerde elementen. Dit betekent dat de elementen eigenlijk al kant-en-klaar op de bouwplaats worden geleverd, waarbij ze slechts gemonteerd moeten worden zonder dat er op de bouwplaats bijvoorbeeld nog extra zaagverlies optreedt. Tijdens de ontwerp en engineering van onze CLT gebouwen, maken we een zogenaamde ‘digital twin’. In die digital twin wordt de woning eigenlijk al compleet in 3D gebouwd, maar dan in slechts in een digitale omgeving. Dit betekent dat voor afwerkingen die wel in op de bouwplaats dienen worden afgemaakt, we al veel secuurder kunnen inschatten hoeveel materiaal er nodig is, en zoveel mogelijk op maat direct kunnen bestellen om afval en zaagverlies te voorkomen.
Ook hier geldt dat dit niet enkel idealistische voordelen biedt: door op deze manier te focussen op 3D-uitwerking en afvalreductie, besparen we bij NIDO op faal- en afvalkosten, en verhogen we de efficiëntie van ons bouwproces.
Meer (rest)waarde
Het mag inmiddels duidelijk zijn dat circulair bouwen leidt tot een hogere waarde voor mens en planeet. Daarbij hebben circulair gebouwde gebouwen echter vaak ook een hogere restwaarde dan traditionele gebouwen.
Juist doordat we bij NIDO gebruik te maken van de hierboven uitgelegde hoogwaardige, herbruikbare materialen en demontabele constructiemethoden, behouden onze gebouwen meer van hun waarde in de loop van de tijd. De restwaarde aan het einde van de levensduur van een gebouw, wordt dus gelukkig ook steeds vaker bij nieuwbouwplannen meegenomen en ingecalculeerd in de initiële investering, waardoor circulaire bouwproject nog interessanter worden.
